درمان بی اختیاری ادرار

بی‌اختیاری ادرار جزو مشکلات آزاردهنده‌ای است که زنان زیادی را درگیر کرده و در هر سنی ممکن است رخ دهد، البته بیشتر زنانی که یائسه هستند به این اختلال مبتلا می‌شوند و مقدار و شدت آن در آنان بالاتر است به گونه‌ای که روابط اجتماعی و انجام کار های روزمره آنها را تحت تاثیر قرار داده است.

برای رفع مشکلات ادراری یائسگی باید به پزشک زنان مراجعه کرده و در جهت درمان، اقدامات لازم را انجام داد.

انواع بی اختیاری ادرار در زنان

بی‌اختیاری ادرار در زنان انواع مختلفی داشته و دارای علت ها و درمان های متفاوت است.

انواع بی اختیاری ادرار در زنان به قرار زیر است:

بی اختیاری اورژانسی

در این نوع بی اختیاری فرد مبتلا با پر شدن حجم کمی از مثانه  نیاز فوری به تخلیه مثانه پیدا کرده و اگر نتواند سریعا به دستشویی رود، دچار بی اختیاری ادرار می گردد.

فرد مبتلا به این بی اختیاری معمولا شب ها چندین بار نیاز به دستشویی پیدا می کند و علت ابتلا به آن داشتن مثانه تحریک پذیر به دلیل وجود عفونت، بالا رفتن سن  و کمبود هورمونها و بیماری هایی چون ام اس و دیابت است.

بی اختیاری استرسی

این نوع بی اختیاری به دلیل انجام دادن فعالیت هایی که موجب وارد شدن فشار بر شکم شده به وجود می آید و در زنان مسن بسیار شایع است.

افراد مبتلا به این بی‌اختیاری در صورت عطسه کردن، سرفه کردن، گریه کردن، خندیدن و یا بلند کردن وسایل سنگین دچار بی اختیاری ادرار می‌شوند.

زنان به دلیل داشتن زایمان، وجود شلی در بافت های موجود در کف لگن، چاق بودن، داشتن افتادگی در مثانه، ابتلا به یبوست و انجام دادن فعالیت سنگین به این عارضه مبتلا می‌شوند.

بخش زیادی از این موارد با جراحی میتواند برطرف شود ولی برای تصمیم گیری به درمان داروئی یا جراحی نیاز به مشاوره دقیق وجود دارد.

چه زمانی برای بی اختیاری ادرار باید به پزشک مراجعه نمود؟

زمانی که وجود بی‌ اختیاری ادرار باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره فرد شده و روابط اجتماعی وی را تحت تاثیر قرار داده و کیفیت زندگی را پایین آورد، باید به پزشک متخصص زنان همچون دکتر ملیحه عرب مراجعه کرد.

به طور کلی مراجعه به متخصص زنان در شرایط زیر نیز باید صورت گیرد:

• داشتن عفونت ‌های ادراری مکرر
• وجود اختلال در کارکرد مثانه
• ایجاد محدودیت در روابط اجتماعی و فعالیت‌ های روزانه
• افزایش ریسک افتادن فرد مسن در هنگام عجله داشتن جهت رسیدن به دستشویی
• وجود اختلال در خواب و بیدار شدن به صورت مکرر و مراجعه به دستشویی

تشخیص بی اختیاری ادرار

تشخیص بی اختیاری ادرار ابتدا با ارزیابی دقیق تاریخچه پزشکی بیمار و بررسی علائم بالینی شروع می شود.

پزشک معمولاً در مورد زمان شروع مشکل، نوع بی اختیاری (مانند استرس، فوریت یا بی اختیاری مختلط) و شدت آن از بیمار سؤال می کند.

همچنین بررسی عواملی مانند وضعیت بارداری، زایمان های قبلی، سابقه جراحی یا بیماری های مزمن مانند دیابت و سکته مغزی نیز مهم است.

این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا به طور دقیق علت مشکل را تشخیص دهد.

آزمایشات فیزیکی نیز برای ارزیابی وضعیت مثانه و عضلات کف لگن ضروری است.

در این مرحله، پزشک ممکن است یک معاینه بالینی برای ارزیابی قدرت عضلات کف لگن و علائم فیزیکی ناشی از بی اختیاری ادرار انجام دهد.

همچنین ممکن است تست های خاصی مانند تست های عملکرد مثانه (مانند سیستومتری) برای اندازه گیری فشار داخل مثانه و عملکرد آن توصیه شود.

این تست ها می توانند اطلاعات بیشتری در مورد علت مشکلات مثانه و نحوه عملکرد آنها ارائه دهند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن را برای بررسی ساختارهای داخلی و اطمینان از عدم وجود مشکلات ساختاری مانند سنگ کلیه یا تومور در دستگاه ادراری تجویز کند.

این تست ها به تشخیص مشکلات ساختاری یا بیماری های زمینه ای که ممکن است باعث بی اختیاری ادرار شوند کمک می کند.

آزمایشات از نظر عفونت ادراری  نیز برای شناسایی عفونت های احتمالی که می تواند منجر به بی اختیاری شود انجام می شود.

همچنین، برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است از آزمایش‌هایی مانند آزمایش ادرار برای بررسی عفونت‌های دستگاه ادراری، وجود خون در ادرار یا سایر مشکلات مرتبط استفاده کند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌های خاصی مانند آزمایش ثبت ادرار استفاده کند که میزان و الگوی ادرار کردن  بیمار را در طول روز ثبت می‌کند.

این آزمایشات به پزشک اجازه می دهد تا الگوی دقیق بی اختیاری ادراری بیمار را شناسایی کرده و درمان های مناسب را تجویز کند.

درمان بی اختیاری ادرار

راه های درمان بی اختیاری ادرار به قرار زیر است:

استفاده از ورزش کگل

ورزشی است که به صورت منقبض کردن و نگه داشتن و سپس شل کردن عضلات کف لگن انجام می‌شود.

این ورزش باید به طور مستمر انجام شود تا اثر بخش بوده و تاثیر مثبتی از آن حاصل گردد.

استفاده از دارو

داروهای زیر را برای بی اختیاری ادرار مورد استفاده قرار می دهند:

• داروی میرابگرون که شامل داریفناسین، اکسی بوتینین، تروسپیوم و … است و موجب ریلکس شدن عضلات مثانه شده و برای درمان بی اختیاری از نوع مبرم مفید است.
• داروهای خنثی کننده اثر استیل کولین که موجب تسکین یافتن بیش فعالی مثانه شده و برای بی اختیاری ادرار مفید هستند.
• دارو های استروژنی که در دوز پایین استفاده شده و به شکل کرم های موضعی، حلقه و یا برچسب واژن موجب جوانسازی بافت های مجاری ادرار شده و بی اختیاری ادرار کمک می کنند.

تصمیم گیری در هر یک از موارد داروئی با مشاوره پزشکی صورت میگیرد.

انجام جراحی

عمل های جراحی متنوعی برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد از جمله:

• عمل اسلینگ‌ که در آن با استفاده از موادی مصنوعی و یا با بکار گیری لایه هایی از بافت بدن، اسلینگی تهیه کرده و دور مجاری ادرار و یا قسمت عضلات حجیم قرار می دهند و موجب بسته نگه داشتن مجاری ادرار در بی اختیاری ادرار از نوع استرسی می‌شوند.
• انجام تعلیق گردن مثانه که برای حمایت از گردن مثانه و مجاری ادرار صورت گرفته و تحت بیهوشی و یا بی حسی موضعی انجام می گیرد زیرا برای آن باید برشی را روی شکم ایجاد کرد‌.
• انجام جراحی افتادگی در کنار عمل اسلینگ باید برای زنان مبتلا به بی اختیاری ادرار و افتادگی لگن انجام شود.
• استفاده از تحریک الکتریکی

این روش جزو روش های رفع مشکلات بی اختیاری ادرار با دستگاه است که در آن پزشک از طریق پروب موجب تاثیرگذاری روی عضلات موجود در داخل لگن و واژن می‌شود.

پروب مورد نظر به دستگاهی وصل بوده و با استفاده از جریان الکتریکی موجب ایجاد انقباض در عضلات شده و به تقویت عضلات کمک کرده و بی اختیاری ادرار را درمان می کند.

استفاده از بیوفیدبک

با استفاده از این روش پزشک از طریق حسگری عضلات واژن و کف لگن را تحت نظارت داشته و با توجه به آن تمریناتی را برای تقویت نمودن عضلات پیشنهاد می دهد.

از طریق این روش پزشک پی به تاثیر گذاری تمرینات بر روی عضلات می برد.

استفاده از روش رادیو فرکوئنسی

این روش با دستگاه انجام میشود و اثرات مفیدی در بی اختیاری ادراری و مشکلات رابطه جنسی دارد.

درمان خانگی بی اختیاری ادرار

درمان خانگی بی اختیاری ادرار معمولاً با تغییر سبک زندگی و تقویت عضلات کف لگن مرتبط است.

یکی از موثرترین روش ها انجام تمرینات کگل است که به تقویت عضلات کف لگن کمک می کند.

این تمرینات شامل انقباض و آزادسازی ماهیچه هایی است که از مثانه و مجرای ادرار حمایت می کنند.

انجام منظم این تمرینات می تواند در بهبود کنترل ادرار و کاهش علائم بی اختیاری موثر باشد.

توصیه می شود تمرینات کگل را به مدت 10 ثانیه انجام دهید و سپس 10 ثانیه استراحت کنید و این کار را چندین بار در طول روز تکرار کنید.

علاوه بر تمرینات کگل، تغییر در رژیم غذایی و مصرف مایعات نیز می تواند به کنترل بی اختیاری ادرار کمک کند.

مصرف مایعات کافی برای هیدراته نگه داشتن بدن ضروری است، اما کافئین بیش از حد، الکل و مایعات محرک ممکن است مثانه را تحریک کرده و بی اختیاری ادرار را افزایش دهد.

بنابراین، محدود کردن کافئین و نوشیدنی های محرک می تواند به کاهش علائم کمک کند.

همچنین مصرف فیبر کافی در رژیم غذایی به جلوگیری از یبوست و فشار بر مثانه کمک می کند.

در نهایت استفاده از تکنیک های مدیریت استرس و کاهش اضطراب نیز در برخی موارد موثر است.

استرس می تواند بر عضلات کنترل کننده ادرار تأثیر بگذارد و بی اختیاری ادرار را بدتر کند.

تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می تواند به کاهش استرس و بهبود کنترل مثانه کمک کند.

همچنین حفظ وزن مناسب یکی دیگر از روش های خانگی است که به کاهش فشار روی مثانه و بهبود بی اختیاری ادرار کمک می کند.

این تغییرات در سبک زندگی می تواند علائم بی اختیاری ادرار را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.

علت های بی اختیاری ادرار

در صورتی که بی اختیاری از نوع موقتی باشد دارای علت های زیر است:

• نوشیدن الکل
• استفاده از کافئین
• مصرف کردن نوشیدنی گاز دار
• استفاده از شکلات و شیرین کننده های مصنوعی
• مصرف کردن بعضی دارو های قلب و فشار خون
• استفاده از دارو های شل کننده عضلات
• مصرف مقدار زیاد ویتامین ث
• استفاده از فلفل چیلی

ممکن است بی اختیاری ادرار به دلیل وجود بیماری باشد از جمله:

• عفونت در مجاری ادرار
• ابتلا به یبوست

و شاید فرد بی اختیاری ادرار دائمی به دلیل موارد زیر مبتلا شده باشد:

• حامله شدن و ایجاد تغییراتی هورمونی و بالا رفتن وزن
• زایمان
• بروز تغییراتی که به دلیل افزایش سن رخ می دهد.
• یائسه شدن
• انجام جراحی هیسترکتومی
• وجود انسداد در مجاری ادرار
• داشتن اختلال های عصبی

عوامل خطر عدم کنترل ادرار

عدم کنترل ادرار یا بی اختیاری ادرار یکی از مشکلات رایج در بسیاری از افراد است که به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شود.

یکی از عوامل خطرزا در این زمینه افزایش سن است.

با افزایش سن، ماهیچه ها و دریچه های مثانه ممکن است ضعیف شوند، که توانایی بدن برای نگه داشتن ادرار را کاهش می دهد.

همچنین خانم هایی که سابقه بارداری دارند یا به دلیل زایمان های متعدد فشار زیادی به عضلات کف لگن وارد کرده اند، بیشتر در معرض بی اختیاری ادرار هستند.

عوامل دیگر عبارتند از چاقی و اضافه وزن.

چربی اضافی فشار زیادی به مثانه و سایر اندام های پایین بدن وارد می کند که می تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود.

علاوه بر این، بیماری هایی مانند دیابت نوع 2، سکته مغزی، آلزایمر و سایر مشکلات عصبی نیز می توانند بر کنترل ادرار تأثیر بگذارند.

این بیماری ها ممکن است باعث آسیب به اعصاب مثانه یا تنظیمات هورمونی مرتبط با عملکرد ادرار شوند.

استفاده از برخی داروها به ویژه داروهایی که مستقیماً بر عملکرد سیستم عصبی یا ماهیچه ها تأثیر می گذارند نیز می تواند به عنوان یک عامل خطر برای بی اختیاری ادرار در نظر گرفته شود.

علاوه بر این، عادات رفتاری مانند مصرف بیش از حد مایعات یا مصرف کافئین و الکل نیز می تواند باعث تحریک مثانه و تشدید علائم بی اختیاری ادرار شود.

به طور کلی عوامل ژنتیکی، طبی و سبک زندگی در بروز این مشکل نقش دارند و برای پیشگیری و درمان مناسب توجه ویژه ای را می طلبند.

عوارض بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار می تواند عوارض جسمی و روانی زیادی برای فرد ایجاد کند.

یکی از مهمترین عوارض جسمی التهاب و عفونت ادراری است.

افراد مبتلا به بی اختیاری به دلیل ناتوانی در کنترل ادرار و نیاز به استفاده مکرر از نوار بهداشتی ممکن است دچار عفونت ادراری شوند.

این مشکلات می تواند منجر به مشکلات جدی تری مانند عفونت کلیه یا اختلال عملکرد مثانه شود که نیاز به درمان فوری دارد.

از نظر روانی، بی اختیاری ادرار می تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و احساس شرم و تنهایی در فرد مبتلا شود.

این مشکلات روحی می تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد و او را از انجام فعالیت های اجتماعی و روزمره باز دارد.

بسیاری از افراد به دلیل ترس از غیر ارادی بودن ادرار در مکان‌های عمومی یا موقعیت‌های اجتماعی از رویدادها و تعاملات اجتماعی اجتناب می‌کنند که می‌تواند منجر به انزوا و افسردگی شود.

علاوه بر این، بی اختیاری ادرار می تواند باعث مشکلات فیزیکی دیگری مانند فشار اضافی بر عضلات و مفاصل کف لگن شود.

افرادی که به دلیل این مشکل باید دائماً وضعیت بدن خود را کنترل کنند و فعالیت های خود را محدود کنند، ممکن است دچار مشکلات حرکتی و درد عضلانی شوند.

به طور کلی بی اختیاری ادرار نه تنها بر عملکرد فیزیکی و اجتماعی فرد تأثیر می گذارد، بلکه سلامت روان و کیفیت زندگی او را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.

عواملی که ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار را بالا می برد

از جمله عواملی که موجب بالا رفتن ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار می‌شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جنسیت – به صورتی که این بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است. زنان به جهت حامله شدن، یائسه شدن، زایمان و آناتومی بدنی که دارند بیشتر از مردان به این عارضه مبتلا می‌شود.
• سن – به صورتی که هرچه سن بالا رود ابتلا به این عارضه نیز افزایش می یابد.
  با تغییرات سن تحمل ذخیره سازی ادرار در مثانه کم شده و بی اختیاری ادرار افزایش پیدا می کند.
• بالا رفتن وزن بدن – به صورتی که با وارد کردن فشار بر روی مثانه تضعیف دراسفنگتر خروجی رخ داده و فرد دچار بی اختیاری ادرار می‌شود.
• استفاده از سیگار و دخانیات – ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار را بالا می برد.
• داشتن سابقه خانوادگی – از دیگر دلایل ایجاد بی اختیاری ادرار است به صورتی که وقتی یکی از اعضای خانواده به این عارضه مبتلا باشد امکان ابتلای دیگران نیز وجود دارد.
• ابتلا به بیماری چون دیابت و یا بیماری های عصبی – باعث افزایش احتمال ابتلا به این عارضه می‌شود.