درمان اندومتریوز

بیماری آندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت داخلی رحم که بر روی آندومتر قرار دارد در خارج از آن یعنی بر روی تخمدان ها، دهانه رحم و لوله فالوپ شروع به رشد کند و باعث ایجاد التهاب و درد در ناحیه لگن شود‌.

وجود آندومتریوز باعث می‌ شود که در شخص مبتلا، بارداری سخت تر باشد.

علت بروز این بیماری مشخص نیست اما عواملی چون ژنتیک، تغییرات هورمونی و ایمنی موجب بروز این عارضه می گردند.

برای پیشگیری از اندومتریوز هیچ راهکاری وجود ندارد ولی با استفاده از راه های درمانی می توان علائم این بیماری را کاهش داد و آنها را کنترل نمود اما نمی توان موجب رفع کامل این عارضه شد.

درمان آندومتریوز به صورت ترکیبی انجام می شود و با استفاده از راهکار های درمانی موجب کم شدن درد و التهاب موجود شده و میزان بازدهی بهداشتی را افزایش می دهند.

جهت درمان دارو هایی را به منظور کاهش درد، التهاب و کاهش رشد آندومتریوز مورد استفاده قرار می دهند و از طریق جراحی لاپاروسکوپی اقدام به برداشتن بافت های ناهموار می کنند.

در صورتی که بافت های ناهموار موجود بسیار شدید باشد پزشک از جراحی هیسترکتومی برای درمان استفاده می کند.

درمان دارویی آندومتریوز

در صورت ابتلا به عارضه آندومتریوز با استفاده از دارو می توان موجب کاهش یافتن علائم این بیماری شد و رشد بافت های ناهموار را کنترل نمود.

این نکته را هم باید ذکر کنیم که دارویی جهت درمان قطعی آندومتریوز وجود ندارد و هدف از تجویز دارو کم کردن علائم ناشی از این بیماری و افزایش کیفیت زندگی در شخص مبتلا است.

تجویز دارو ها بستگی به شدت بیماری، سن شخص و اینکه تمایل به باروری هست یا خیر، دارد.

دارو های مورد استفاده برای بهبود این عارضه در دسته‌ های زیر قرار می ‌گیرند:

قرص برای اندومتریوز

برای درمان کردن بیماری آندومتریوز استفاده از قرص یکی از گزینه‌ های درمان است که معمولاً جزو دسته دارو های هورمونی هستند.

استفاده از  قرص ها رشد بافت های ناهموار را کمتر کرده و علائم ناشی از این بیماری چون درد و التهاب را کاهش می دهد.

از جمله قرص های مورد استفاده برای این بیماری می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قرص هایی چون سپترولین و فلوتامید که جزو قرص های ضد آندروژنی هستند.
• قرص‌ های حاوی استروژن و پروژستین که قرص های کنترل تولید مثل هستند‌.
• قرص ‌هایی مثل ناپروکسن، ایبوپروفن و قرص دیکلوفناک که جزو قرص های ضد التهاب غیراستروئیدی هستند.

قرص های visanne

این قرص ها دارای هورمون پروژسترون بوده و با استفاده روزانه از آن، کوچک شدن بافت آندومتریوز فراهم می‌ شود و عوارض ناشی از این بیماری چون درد های ایجاد شده در ناحیه لگن و داشتن پریودی های دردناک کمتر می شود.

داروهای خوراکی مکمل دیگر

• دینوژست (Dienogest): ماده فعال اصلی قرص Visanne است و به صورت مستقل یا ترکیبی در داروهای دیگر نیز استفاده می‌ شود.
  این دارو با مهار هورمون‌ های تخمدانی، به کنترل رشد بافت‌ های اندومتریوز کمک می‌کند.

• نوراتیندرون استات (Norethindrone acetate): نوعی پروژستین خوراکی که در دوزهای پایین برای کنترل درد لگن و خونریزی شدید تجویز می‌ شود، مخصوصا برای بیمارانی که نمی‌ توانند از داروهای قوی‌ تر استفاده کنند.

• دانازول (Danazol): دارویی قدیمی‌ تر با اثر ضد استروژنی که در برخی موارد شدید تجویز می‌ شود.
  این دارو رشد بافت اندومتریوز را مهار می‌ کند، اما به دلیل عوارض جانبی مانند آکنه، افزایش مو یا تغییر صدا، کمتر مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

آمپول های اندومتریوز

آمپول های ضد هورمونی چون آمپول زولادکس و دیفرلین را برای درمان آندومتریوز مورد استفاده قرار می دهند.

این آمپول ها زیر جلدی یا عضلانی هستند و باعث تثبیت شدن فعالیت تخمدان ها شده و سطح هورمون های تخمدانی را کمتر می کنند.

با کم شدن سطح هورمون های تخمدانی رشد بافت ناهموار رحمی کمتر می شود.

یکی دیگر از آمپول های مورد استفاده برای آندومتریوز آمپول واریوپپتیل است که باعث کنترل میزان هورمون استروژن و تستوسترون شده و با کاهش استروژن میزان درد ناشی از این بیماری را در بیمار کمتر می کند.

در کنار آمپول‌های زولادکس و دیفرلین، آمپول لوپرولاید (Lucrin) هم یکی دیگر از داروهایی است که برای درمان آندومتریوز استفاده می‌ شود.

این دارو عملکرد مشابهی با زولادکس و دیفرلین دارد و با کاهش سطح هورمون‌ های تخمدانی علائم بیماری را تسکین می‌ دهد.

آمپول تریپتورلین (Triptorelin) نیز به‌ عنوان درمانی مشابه سایر داروهای ضد هورمونی در آندومتریوز کاربرد دارد و به کاهش سطح استروژن و کنترل بیماری کمک می‌ کند.

جراحی آندومتریوز

در برخی مواقع که آندومتریوز شدید است پزشک از روش جراحی جهت برطرف کردن این بیماری و بافت های ناهموار ایجاد شده استفاده می کند.

با انجام جراحی پزشک مستقیما به رحم دسترسی داشته و تغییرات ایجاد شده در بافت  آن را رفع می کند.

جراحی آندومتریوز به دو صورت زیر انجام می شود:

جراحی لاپاروسکوپی آندومتریوز

در جراحی لاپاروسکوپی آندومتریوز جراح با ایجاد چند برش کوچک در قسمت شکم بیمار، لاپاراسکوپ که دارای دوربین است و ابزار های جراحی را وارد شکم می کند و از طریق مانیتور و دوربین، جراحی خود را انجام می دهد.

با ورود ابزار های جراحی، جراح کیست آندومتریوز که به دلیل انسداد کانال های گردن رحمی رخ داده است و موجب درد، خونریزی شدید و متورم شدن شکم شده است را خارج می کند.

استفاده از روش لاپاراسکوپی جزو روش ‌های جراحی کم تهاجم است که دوران نقاهت کوتاهی دارد و بیمار خیلی سریع می ‌تواند به زندگی روزمره خود بازگردد.

این روش با برش و زخم کمتر انجام شده و موجب کاهش ریسک عفونت می گردد و به اندام ‌های اطراف آسیب کمتری وارد می کند.

جراحی باز آندومتریوز

جراحی باز را در مواقعی که آندومتریوز بسیار شدید است به کار می برند و برای انجام آن بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و جراح با ایجاد برشی بزرگ بر روی شکم به رحم دسترسی داشته و تغییرات پاتولوژیک ایجاد شده را از بین برده و رفع می کند.

انجام جراحی باز در مقایسه با روش لاپاراسکوپی دوران نقاهت طولانی تری دارد و جزو روش های تهاجمی جهت درمان است و جراحی با ایجاد زخمی بزرگ بر روی شکم انجام می شود که نسبت به لاپاروسکوپی با ریسک عفونت بالاتری همراه است.

مقایسه لاپاراسکوپی با جراحی باز

در درمان اندومتریوز، انتخاب بین لاپاراسکوپی و جراحی باز یکی از مهم‌ترین تصمیمات پزشکی است که تاثیر زیادی بر بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران دارد.

لاپاراسکوپی اندومتریوز به عنوان یک روش کم‌تهاجمی شناخته می‌شود و با ایجاد چند برش کوچک در شکم، امکان برداشتن بافت‌های اندومتریوز را فراهم می‌کند.

این روش درد پس از عمل کمتر، دوران نقاهت کوتاه‌تر و برگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره را به همراه دارد و برای بسیاری از بیماران تجربه‌ای راحت‌تر و کمتر آسیب‌رسان محسوب می‌شود.

در مقابل، جراحی باز اندومتریوز معمولاً برای موارد پیچیده و شدید که بافت‌های اندومتریوز گسترده یا چسبندگی‌های شدید دارند، توصیه می‌شود.

این روش دسترسی مستقیم و کامل به نواحی تحت تاثیر را فراهم می‌کند و امکان برداشتن کامل بافت آسیب‌دیده وجود دارد.

با این حال، دوران نقاهت طولانی‌تر، درد بیشتر و نیاز به مراقبت‌های پس از عمل شدیدتر از جمله معایب آن است، که بیماران باید قبل از تصمیم‌گیری از آن آگاه باشند.

تجربه بیماران نشان می‌دهد که انتخاب روش مناسب به شدت بیماری، سن بیمار، سابقه جراحی قبلی و اهداف درمانی بستگی دارد.

بسیاری از بیماران با انجام لاپاراسکوپی از کاهش درد مزمن، کنترل بهتر علائم قاعدگی و حفظ باروری رضایت داشته‌اند، در حالی که برخی افراد با جراحی باز، به دلیل شدت بیماری، نتایج بهتری در کنترل گستره بافت‌های اندومتریوز و کاهش چسبندگی‌ها تجربه کرده‌اند.

مشاوره دقیق با جراح و ارزیابی کامل وضعیت بیمار، کلید موفقیت درمان و پیشگیری از عود بیماری است.

در نهایت، مقایسه لاپاراسکوپی و جراحی باز برای درمان اندومتریوز نشان می‌دهد که رویکرد کم‌تهاجمی برای اغلب بیماران اولیه، امن و مؤثر است، در حالی که جراحی باز برای موارد پیچیده و شدید بهترین گزینه محسوب می‌شود.

انتخاب روش مناسب باعث بهبود کیفیت زندگی، کاهش درد و علائم مزمن، و افزایش احتمال حفظ باروری می‌شود و تجربه درمان واقعی بیماران نشان می‌دهد که آگاهی کامل و مشاوره تخصصی، تضمین‌کننده نتایج رضایت‌بخش و پایدار است.

هورمون‌ درمانی برای کنترل اندومتریوز

هورمون‌ درمانی یکی از اصلی‌ ترین روش‌ های غیر جراحی برای کنترل اندومتریوز است و هدف آن کاهش یا توقف ترشح هورمون استروژن در بدن است، چرا که استروژن باعث تحریک رشد بافت اندومتریوز می‌ شود.

داروهای هورمونی مانند قرص‌ های ضد بارداری ترکیبی، آنالوگ‌ های GnRH، پروژستین‌ ها و دانازول با ایجاد حالت شبه‌ بارداری یا شبه‌ یائسگی می‌ توانند چرخه قاعدگی را متوقف کرده و در نتیجه التهاب، درد و رشد بافت‌ ها را کاهش دهند.

یکی از متداول‌ ترین روش‌ ها، استفاده از قرص‌ های ضدبارداری ترکیبی است که با ثابت نگه داشتن سطح هورمون‌ ها، از تخمک‌ گذاری جلوگیری می‌ کنند و باعث کاهش خونریزی ماهانه و علائم ناشی از اندومتریوز می‌ شوند.

پروژستین‌ ها مانند مدروکسی‌ پروژسترون یا قرص‌ های حاوی لوونورژسترول به صورت قرص، تزریقی یا آی‌ یو‌ دی (IUD) نیز به کاهش رشد بافت اندومتر کمک می‌ کنند.

آنالوگ‌ های GnRH قوی‌ تر عمل می‌ کنند، اما معمولاً برای مدت کوتاه استفاده می‌ شوند، چون ممکن است عوارضی مانند پوکی استخوان ایجاد کنند.

هورمون‌ درمانی به‌ ویژه برای زنانی که در آینده نزدیک قصد بارداری ندارند، گزینه مناسبی است، چرا که اغلب علائم را به طور مؤثری کاهش می‌ دهد.

با این حال، این روش درمانی معمولاً موقتی است و پس از قطع داروها، علائم ممکن است بازگردند.

انتخاب نوع داروی هورمونی باید با در نظر گرفتن شرایط بدنی، سن، شدت بیماری و تمایل به بارداری صورت گیرد، بنابراین مشاوره با پزشک متخصص برای تعیین بهترین گزینه درمانی ضروری است.

درمان های خانگی آندومتریوز

در منزل می توان با استفاده از روش هایی به صورت موقت موجب تسکین یافتن درد و التهاب ناشی از این بیماری شد.

برای درمان کردن قطعی این بیماری باید حتما به پزشک مراجعه نمود و درمان را زیر نظر پزشک متخصص دکتر ملیحه عرب انجام داد.

راهکار های درمانی مورد استفاده در منزل عبارتند از:

• انجام ماساژ به صورت نرم و از قسمت پایین به بالای شکم
• استفاده کردن از کمپرس گرم در قسمت پایین شکم
• داشتن استراحت کافی و انجام ندادن کار های سنگین و همراه با استرس
• مصرف نکردن الکل و کافئین
• داشتن تغذیه ای مناسب و مصرف میوه ها و سبزیجات و غذا های دارای آب و فیبر فراوان
• استفاده از کمپرس گرم یا دوش آب گرم
• استفاده از دمنوش های گیاهی چون دمنوش رازیانه یا دمنوش زنجبیل
• داشتن خواب کافی و با کیفیت
• کم کردن میزان استرس موجود با استفاده از ورزش هایی چون یوگا و مدیتیشن
• داشتن فعالیت بدنی منظم چون شنا یا پیاده روی.
• استفاده از مکمل های غذایی

برای درمان آندومتریوز چه چیز هایی بخوریم؟

داشتن تغذیه ای مناسب موجب کم شدن التهاب ها، تنظیم کردن هورمون ها و بهتر شدن علائم مربوط به آندومتریوز می‌ شود.

این تغذیه بهتر است دارای موارد زیر باشد:

• آجیل ها و دانه ها
• ماهی های چرب و روغن زیتون
• میوه ها و سبزیجات که آنتی اکسیدان بالا دارند.
• غ لاتی چون جو دوسر، نان های سبوس دار و همچنین برنج قهوه ای
• مصرف غذا های حاوی فیبر زیاد
• پروتئین های گیاهی به جای پروتئین های حیوانی

غذاهای مضر برای اندومتریوز

• گوشت‌های فرآوری شده (سوسیس، کالباس، هات‌داگ)
• محصولات لبنی پرچرب
• غذاهای سرخ‌شده و چرب
• قند و شیرینی‌های فرآوری شده
• کافئین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• غذاهای غنی از گلوتن برای برخی بیماران

تجربه و تحقیقات نشان می‌دهد که برخی غذاها می‌توانند التهاب بدن را افزایش داده و علائم اندومتریوز را تشدید کنند.

مصرف گوشت‌های فرآوری شده و محصولات لبنی پرچرب می‌تواند باعث افزایش سطح هورمون استروژن در بدن شود، عاملی که به رشد بافت‌های اندومتریوز کمک می‌کند.

غذاهای سرخ‌شده و چرب می‌توانند فرآیند التهابی را تشدید کنند و درد و تورم لگن را افزایش دهند.

قند و شیرینی‌های فرآوری شده، علاوه بر افزایش سطح قند خون، التهاب سیستمیک ایجاد کرده و می‌توانند درد و گرفتگی‌های قاعدگی ناشی از اندومتریوز را بدتر کنند.

کافئین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز می‌توانند تعادل هورمونی بدن را تحت تأثیر قرار دهند و برخی بیماران با کاهش مصرف این مواد، بهبود قابل توجهی در علائم خود گزارش کرده‌اند.

برخی بیماران همچنین تجربه کرده‌اند که مصرف غذاهای غنی از گلوتن علائم آن‌ها را تشدید می‌کند، هرچند این موضوع برای همه صدق نمی‌کند و بهتر است هر فرد با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه، رژیم غذایی شخصی‌سازی شده خود را طراحی کند.

پرهیز از این غذاهای مضر همراه با انتخاب مواد غذایی ضدالتهابی و غنی از آنتی‌اکسیدان می‌تواند به کنترل درد، کاهش التهاب و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اندومتریوز کمک کند.

بهترین روش درمان اندومتریوز

بهترین روش درمان اندومتریوز معمولاً ترکیبی از رویکردهای دارویی، جراحی و تغییر سبک زندگی است، زیرا این بیماری پیچیده بوده و هر بیمار شرایط و شدت متفاوتی دارد.

درمان دارویی شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب، هورمونی و مسکن‌های مخصوص است که می‌تواند درد مزمن، گرفتگی قاعدگی و التهاب ناشی از بافت‌های اندومتریوز را کاهش دهد.

تجربه بیماران نشان می‌دهد که شروع درمان دارویی به موقع، به کاهش پیشرفت بیماری و کنترل علائم کمک شایانی می‌کند.

برای مواردی که دارودرمانی کافی نیست یا بافت‌های اندومتریوز گسترده و چسبندگی‌های شدید وجود دارد، جراحی کم‌تهاجمی مانند لاپاراسکوپی توصیه می‌شود.

این روش امکان برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده و بازسازی ساختار طبیعی لگن را فراهم می‌کند و دوران نقاهت کوتاه‌تر، درد کمتر و نتایج طبیعی‌تری نسبت به جراحی باز دارد. بسیاری از بیماران با تجربه لاپاراسکوپی از کاهش سریع درد و بهبود عملکرد روزمره رضایت داشته‌اند.

در موارد شدیدتر و پیچیده، جراحی باز اندومتریوز می‌تواند بهترین گزینه باشد، زیرا دسترسی مستقیم و کامل به بافت‌های آسیب‌دیده را فراهم می‌کند و امکان برداشتن کامل چسبندگی‌ها و ضایعات وجود دارد.

تجربه واقعی بیماران نشان می‌دهد که انتخاب روش جراحی مناسب، مشاوره تخصصی و پیگیری دقیق پس از عمل، نقش کلیدی در پیشگیری از عود بیماری و حفظ کیفیت زندگی دارد.

در نهایت، بهترین روش درمان اندومتریوز یک رویکرد شخصی‌سازی شده است که شامل مدیریت دارویی، جراحی مناسب، تغییر سبک زندگی و مراقبت‌های پیشگیرانه می‌شود.

ترکیب این روش‌ها نه تنها به کنترل علائم کمک می‌کند، بلکه باروری، کیفیت زندگی و سلامت عمومی بیمار را بهبود می‌بخشد.

تجربه بیماران و متخصصان نشان می‌دهد که درمان جامع، علمی و تحت نظارت پزشک متخصص، تضمین‌کننده نتایج رضایت‌بخش و پایدار است.

درمان اندومتریوز در زنان نابارور

اندومتریوز یکی از علل شایع ناباروری در زنان است و می‌ تواند با ایجاد چسبندگی، اختلال در تخمک‌ گذاری، یا آسیب به ساختارهای تولید مثل مانع بارداری شود.

درمان اندومتریوز در زنان نابارور به عوامل مختلفی مانند شدت بیماری، سن، مدت زمان ناباروری و وضعیت کلی سلامت باروری بستگی دارد.

هدف اصلی درمان در این گروه از بیماران، افزایش احتمال بارداری همزمان با کاهش علائم بیماری است.

در موارد خفیف تا متوسط، معمولاً درمان‌ های دارویی مانند مسکن‌ ها یا هورمون‌ درمانی برای تسکین درد کافی نیستند، چون این داروها می‌ توانند تخمک‌ گذاری را متوقف کنند.

بنابراین، در زنان نابارور اغلب استفاده از روش‌ های جراحی لاپاراسکوپی برای حذف یا سوزاندن ضایعات اندومتریوز پیشنهاد می‌ شود.

این جراحی می‌ تواند عملکرد تخمدان و لوله‌ های رحمی را بهبود دهد و شانس باروری طبیعی را افزایش دهد، به‌ ویژه اگر اندومتریوز خفیف یا متوسط باشد.

در موارد شدید یا زمانی که جراحی موفقیت‌ آمیز نبوده یا سن زن بالا است، ممکن است نیاز به استفاده از روش‌ های کمک‌ باروری مانند IUI (تلقیح داخل رحمی) یا IVF (لقاح خارج رحمی) باشد.

IVF به‌ ویژه در بیماران با اندومتریوز شدید یا تخمدان‌ های درگیر، می‌ تواند شانس بارداری را به‌ طور چشمگیری افزایش دهد.

در چنین مواردی، ترکیب درمان‌ های جراحی یا دارویی پیش از شروع IVF نیز ممکن است نتایج را بهبود بخشد.

تصمیم‌ گیری در مورد نوع درمان باید با نظر متخصص زنان و ناباروری و بر اساس شرایط اختصاصی هر بیمار انجام شود.

درمان اندومتریوز بعد از یائسگی

اندومتریوز معمولاً بیماری وابسته به هورمون استروژن است و در بسیاری از زنان، پس از یائسگی علائم آن به طور طبیعی کاهش می‌ یابد یا حتی متوقف می‌ شود.

با این حال، در برخی موارد، به‌ ویژه اگر زن تحت درمان با هورمون‌ جایگزین (HRT) باشد یا اندومتریوز پیشرفته داشته باشد، ممکن است علائم بیماری پس از یائسگی باقی بمانند یا دوباره ظاهر شوند.

به همین دلیل، مدیریت اندومتریوز بعد از یائسگی نیاز به رویکردی متفاوت و محتاطانه دارد.

درمان اندومتریوز پس از یائسگی معمولا شامل رویکردهای غیرهورمونی مانند استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کنترل درد است.

در صورتی که ضایعات فعال باقی مانده باشند یا عوارضی مانند کیست‌ های پایدار یا چسبندگی‌ های شدید ایجاد شده باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بافت‌ های غیرطبیعی وجود داشته باشد.

چون خطر جراحی در سنین بالا بیشتر است، تصمیم‌ گیری باید با ارزیابی کامل مزایا و معایب صورت گیرد.

هورمون‌ درمانی جایگزین برای کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی یا خشکی واژن، ممکن است در زنان با سابقه اندومتریوز با احتیاط تجویز شود، چون استروژن می‌ تواند موجب فعال شدن مجدد ضایعات شود.

در این موارد، پزشکان ممکن است از دوزهای پایین‌ تر، یا ترکیب استروژن با پروژستین برای کاهش این خطر استفاده کنند.

نظارت دقیق و بررسی علائم بیمار در طول درمان بسیار ضروری است تا از عود مجدد بیماری جلوگیری شود.

عدم درمان آندومتریوز با چه عوارضی همراه است؟

عدم درمان آندومتریوز موجب بروز عوارض زیر در شخص بیمار می شود:

• باعث بروز درد های مزمن در ناحیه لگن می‌ شود به صورتی که به مرور افزایش یابد.
• موجب ناباروری در شخص می شود زیرا لوله های فالوپ و تخمدان ها را دچار انسداد کرده و از لقاح جلوگیری می کند.
• باعث ایجاد کیست های تخمدانی می‌ شود که ممکن است بزرگ و دردناک بوده و روی عملکرد تخمدان ها اثر بگذارد.
• در حفره لگنی چسبندگی و زخم ایجاد می کند که موجب انسداد روده می شود.
• مشکلاتی روانی چون افسردگی و خستگی را ایجاد می کند.
• در صورت حمله کردن به روده و مثانه باعث اختلالات گوارشی و ادراری در شخص می شود.