درمان کیست تخمدان

تخمدان ها غده های بیضوی‌ شکلی که در دو سمت رحم در لگن واقع شده اند، که از طریق لوله فالوپ به رحم وصل شده و تخمک تولید شده را به سمت رحم هدایت می کنند.

تخمک ها هر ماه کامل شده و به رحم منتقل می گردند، از محل خارج شدن این تخمک ها میتواند کیست تخمدان به وجود آید.

کیست های تخمدان همانند کیسه هایی پر از مایع هستند که در داخل تخمدان و یا روی آن قرار می گیرند و رشد می کنند.

این کیست ها در اندازه های مختلف وجود داشته و زمانی که تخمک گذاری صورت می گیرد ایجاد می‌شوند.

اکثر کیست های تخمدان ایجاد شده بعد از گذشت ۶ الی ۸ هفته به صورت خود به خود برطرف می گردند و بدون علامت هستند و بطور تصادفی کشف میشوند.

البته کیست های ساده تخمدان که با تخمک گذاری ایجاد میشوند و از بین میروند را باید از کیست های پایدار تخمدانی تشخیص داد .

کیست تخمدان چگونه تشکیل می شود؟

کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع است که در داخل یا روی سطح تخمدان ایجاد می شود و معمولاً در نتیجه اختلال در فرآیند تخمک گذاری ایجاد می شود.

در یک چرخه قاعدگی طبیعی، فولیکول های تخمدان هر ماه تخمک تولید و آزاد می کنند.

اگر این فولیکول ها به درستی باز نشوند و تخمک را آزاد نکنند، ممکن است به شکل کیستی به نام کیست فولیکولی باقی بمانند.

نوع رایج دیگر کیست، کیست جسم زرد است که پس از تخمک گذاری و تشکیل جسم زرد ایجاد می شود.

اگر جسم زرد به جای تحلیل رفتن به تولید مایع ادامه دهد، می تواند به کیست تبدیل شود.

عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، عفونت ها و حتی برخی داروهای باروری می توانند خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهند.

انواع کیست‌های تخمدان

کیست‌ های تخمدان به کیسه ‌هایی اطلاق می ‌شود که در تخمدان‌ ها تشکیل می‌ شوند و معمولاً حاوی مایعات، مواد نیمه‌ جامد یا بافت ‌های سلولی هستند.

این کیست ‌ها می ‌توانند به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان از بین بروند یا به درمان‌ های خاصی نیاز داشته باشند.

در ادامه، انواع مختلف کیست‌های تخمدان آورده شده است:

کیست فولیکولی:

این نوع کیست زمانی ایجاد می ‌شود که فولیکول تخمدان نتواند تخمک را آزاد کند ویا بعد از ازاد کردن تخمک ، در محل  آن مایعات جمع شود.

این کیست معمولاً بی ‌ضرر است و در بیشتر موارد بدون نیاز به درمان خود به ‌خود از بین می ‌رود.

کیست جسم زرد:

پس از تخمک ‌گذاری، فولیکول تبدیل به جسم زرد می‌ شود که وظیفه تولید هورمون پروژسترون را دارد.

اگر جسم زرد به طور غیر طبیعی بزرگ شود، کیستی به نام کیست جسم زرد تشکیل می ‌شود.

این کیست ‌ها معمولاً بی‌ خطر هستند و معمولاً نیاز به درمان ندارند.

کیست ‌های اندومتریوما:

این کیست‌ ها در زنان مبتلا به اندومتریوز ایجاد می‌ شوند.

در این وضعیت، بافت پوشش رحم یا اندومتر که هر ماه ریزش میکند ، خارج از رحم رشد می ‌کند و ممکن است در  تخمدان‌ ها رشد کند و کیست ‌های پر از خون به نام اندومتریوما ایجاد کند.

این کیست ‌ها ممکن است دردناک باشند و بخصوص در زمان پریود در درون انها مقداری خونریزی رخ میدهد و درد ایجاد میکند و این نوع کیستها معمولا  نیاز به درمان خاص دارند.

کیست‌های جامد :

این نوع کیست ‌ها معمولاً پر از مواد نیمه ‌جامد یا مایع هستند و به دلیل تجمع مواد درون تخمدان ایجاد می ‌شوند.

این کیست ‌ها ممکن است بزرگ میشوند و به درمان جراحی نیاز دارند.

کیست ‌های خوش‌ خیم و بدخیم:

اکثر کیست ‌های تخمدان خوش‌ خیم هستند، اما در موارد نادر، برخی کیست‌ ها ممکن است سرطانی شوند.

کیست ‌های تخمدان بدخیم به عنوان تومورهای سرطانی شناخته می ‌شوند و نیاز به درمان فوری دارند.

اکثر کیست‌ های تخمدان بی‌خطر هستند و خود به‌ خود برطرف می‌ شوند، اما برخی از آن ‌ها ممکن است نیاز به پیگیری پزشکی و در صورت لزوم، درمان ‌های خاص داشته باشند.

کیست خوش خیم:

این نوع کیست ها شایع تر هستند و معمولاً خطر خاصی برای سلامتی ندارند.

کیست های فانکشنال که در اثر فرآیند تخمک گذاری ایجاد می شوند، عمدتاً در این دسته قرار می گیرند و اغلب بدون علائم خاصی ظاهر می شوند.

کیست های خوش خیم معمولا به صورت کیسه های پر از مایع ظاهر می شوند و ممکن است پس از چند دوره قاعدگی خود به خود از بین بروند.

برخی از کیست های خوش خیم مانند کیست های درموئید و کیست های اندومتریوما (که به دلیل وجود بافت آندومتر در تخمدان ها ایجاد می شوند) نیاز به نظارت دارند، اما معمولاً به سرطان تبدیل نمی شوند.

درمان این نوع کیست ها می تواند شامل صبر و نظارت باشد و تنها در صورت وجود علائم شدید مانند درد یا فشار در ناحیه لگن، جراحی یا سایر درمان های مداخله ای در نظر گرفته می شود.

کیست بدخیم:

این نوع کیست ها نادرتر هستند اما نیاز به توجه فوری دارند، زیرا ممکن است نشان دهنده سرطان تخمدان باشند.

کیست های بدخیم ممکن است به بافت های دیگر گسترش یابند.

این کیست ها معمولا دارای سلول هایی هستند که به سرعت تکثیر می شوند و می توانند به سایر قسمت های بدن گسترش یابند.

علائم کیست های بدخیم می تواند شامل درد شدید لگن، کاهش وزن بی دلیل، نفخ و پری شکم و تغییرات ناگهانی در چرخه قاعدگی باشد.

در صورت بروز این علائم، آزمایشات و تصویربرداری دقیق تری مانند سونوگرافی توصیه می شود.

درمان کیست‌های بدخیم معمولاً شامل جراحی برای برداشتن کیست و در صورت لزوم شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی است.

علائم وجود کیست تخمدان

کیست های تخمدان هنگامی که کوچک هستند با علائمی همراه نیستند و فرد از وجود داشتن آنها آگاهی ندارد ولی در مواردی علائم زیر در فرد بروز می کند:

• داشتن درد در ناحیه لگن که به صورت دردی مبهم است.
• در هنگام انجام رابطه جنسی باعث ایجاد درد می‌شود.
• باعث حالت تهوع و استفراغ می‌شود.
• دوره های دردناک قاعدگی را به همراه دارد‌.
• دردی را هنگام حرکت روده ها ایجاد می نماید.
• در قسمت پایین شکم باعث ایجاد حس نفخ می‌شود.

تشخیص کیست تخمدان

تشخیص کیست تخمدان معمولا با توجه به علائم بیمار و استفاده از روش های تصویربرداری و آزمایش های پزشکی انجام می شود. در اینجا چند روش رایج برای تشخیص کیست تخمدان آورده شده است:

معاینه لگن

پزشک معمولا ابتدا معاینه فیزیکی لگن را انجام می دهد تا هرگونه توده یا اندازه غیر طبیعی در ناحیه تخمدان را تشخیص دهد.

این معاینه اولیه به پزشک کمک می کند تا بداند آیا آزمایشات بیشتری نیاز است یا خیر.

سونوگرافی لگن

سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی و دقیق برای مشاهده ساختار تخمدان ها و بررسی وجود کیست است.

با استفاده از امواج صوتی در سونوگرافی ، تصاویر دقیقی از تخمدان ها به دست می آید که به پزشک کمک می کند تا نوع کیست و اندازه آن را تعیین کند.

در سونوگرافی می توان ازانواع  سونوگرافی واژینال یا سونوگرافی شکم استفاده کرد که به پزشک اجازه می دهد تصاویر بهتری از تخمدان ها و کیست ها در اختیار داشته باشد.

لاپاراسکوپی

در برخی موارد، به ویژه زمانی که کیست نیاز به جراحی دارد یا تشخیص دقیق با روش های دیگر امکان پذیر نیست، پزشک از لاپاراسکوپی استفاده می کند.

این روش شامل یک جراحی کوچک با قرار دادن دوربین در شکم است که به پزشک اجازه می‌دهد تا تخمدان و کیست را مستقیماً ببیند و در صورت لزوم کیست را خارج کند.

راه های درمان کیست تخمدان

پزشک با در نظر گرفتن علت به وجود آمدن کیست، شدت آن، نوع کیست ایجادی و سن بیمار راهکار های درمانی را به کار می گیرد.

از جمله راه های درمان کیست و درمان سرطان تخمدان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

انتطار به مدت دو ماه

اگر پریودها مرتب باشند میتوان در کیست هایی که علایم زیادی ندارند برای ازبین رفتن کیست فقط صبر کرد.

استفاده از دارو

برای درمان کردن کیست تخمدان میتوان از قرص های ضد بارداری استفاده کرد  که بهترین دارو جهت درمان بخصوص در افرادی است که پریود های نامنظم دارند.

این قرص ها موجب متوقف شدن تخمک گذاری و جلوگیری از به وجود آمدن کیست تخمدان نیز می گردد.

استفاده از جراحی

زمانی که کیست های تخمدان با استفاده از دارو و انجام مراقبت درمان نشوند از روش جراحی برای درمان آن استفاده می کنند و از طریق جراحی کردن کیست های موجود را خارج می کنند.

روش جراحی ارجح در کیست ها و توده های تخمدانی لاپاراسکوپی است.

کیست هایی که بزرگ هستند عوارض و علائمی را در فرد ایجاد می کنند که استفاده از جراحی بهترین راهکار برای درمان آنها است‌.

زمانی که پزشک به وجود کیست سرطانی شک کند این روش درمانی را مورد استفاده قرار می دهد تا کیست سرطانی موجود خارج گردد.

جراحی کیست تخمدان تحت بیهوشی و به دو روش لاپاراسکوپی و لاپاراتومی‌ انجام می گیرد.

لاپاراسکوپی

از طریق لاپاراسکوپی، پزشک با ایجاد برشی کوچک بر روی شکم و وارد کردن لاپاراسکوپ اندام های داخل بدن را مشاهده کرده و با وارد کردن ابزار های جراحی اقدام به خروج کیست تخمدان می کند.

لاپاراتومی

زمانی که کیست تخمدان بزرگ باشد و یا نگرانی دیگری در رابطه با آن وجود داشته باشد پزشک انجام لاپاراتومی را تجویز می کند.

در مواقع مشکوک بودن به سرطان پزشک از طریق مشورت کردن با متخصص سرطان و انکولوژی دکتر ملیحه عرب مناسب ترین راه درمانی را برای بیمار انتخاب می کند.

درمان خانگی کیست تخمدان

درمان خانگی کیست تخمدان معمولاً نمی ‌تواند جایگزین درمان‌ های پزشکی باشد، اما برخی از روش ‌ها و تغییرات سبک زندگی می ‌توانند به کاهش علائم و تسکین درد ناشی از کیست ‌های تخمدان کمک کنند.

در اینجا چند روش خانگی برای مدیریت کیست تخمدان آورده شده است:

تغذیه مناسب:

رژیم غذایی سالم و متنوع می ‌تواند به تنظیم هورمون‌ ها کمک کند.

مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان ‌ها مانند میوه ‌ها و سبزیجات تازه، چربی ‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو، و پروتئین ‌های گیاهی می‌ تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی کمک کند.

مصرف مواد غذایی سرشار از امگا ۳، مانند ماهی‌ های چرب، می ‌تواند به کاهش علائم مرتبط با کیست تخمدان کمک کند.

کمپرس گرم:

استفاده از کمپرس گرم یا بطری آب گرم بر روی شکم می‌ تواند به کاهش درد ناشی از کیست تخمدان کمک کند.

گرما باعث شل شدن عضلات و کاهش گرفتگی‌ ها می ‌شود.

مدیریت استرس:

استرس می ‌تواند علائم کیست ‌های تخمدان را تشدید کند.

تکنیک ‌های آرام ‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق می ‌تواند به کاهش استرس کمک کرده و از شدت علائم بکاهد.

ورزش منظم:

ورزش ‌های ملایم مانند پیاده‌ روی یا شنا می‌ توانند به بهبود جریان خون و کاهش التهاب کمک کنند.

ورزش منظم به تنظیم هورمون ‌ها و بهبود وضعیت عمومی بدن کمک می‌ کند.

اگرچه این روش ‌ها می ‌توانند علائم کیست تخمدان را کاهش دهند، اما برای تشخیص دقیق و درمان‌ های مناسب حتماً باید با پزشک مشورت کنید.

در صورتی که کیست ‌ها بزرگ شوند یا علائم شدیدتر شوند، نیاز به درمان‌ های پزشکی و در برخی موارد جراحی وجود دارد.

آیا کیست تخمدان همیشه نیاز به درمان دارد؟

خیر، کیست تخمدان همیشه نیاز به درمان ندارد.

بسیاری از کیست ‌های تخمدان به طور طبیعی و بدون نیاز به مداخله پزشکی از بین می‌ روند.

کیست ‌های تخمدانی معمولاً در دوران قاعدگی یا پس از تخمک‌گذاری به وجود می ‌آیند و در بسیاری از موارد، به خصوص کیست‌ های فولیکولی یا کیست‌ های جسم زرد، خود به‌ خود و بدون نیاز به درمان از بین می ‌روند.

با این حال، در برخی موارد کیست ‌های تخمدان ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، به ویژه اگر یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد:

1. اگر کیست تخمدان بزرگ شود، ممکن است باعث درد یا مشکلاتی مانند فشار بر اعضای دیگر شکم شود.
2. برخی کیست‌ ها ممکن است حاوی خون یا مواد نیمه‌ جامد باشند، که در این موارد نیاز به بررسی دقیق ‌تر و درمان ممکن است وجود داشته باشد.
3. اگر کیست تخمدان باعث درد شدید یا ناراحتی شود، درمان ممکن است لازم باشد.
4. کیست ‌های تخمدان در صورتی که با بیماری‌ هایی مانند اندومتریوز یا سندرم تخمدان پلی ‌کیستیک (PCOS) همراه باشند، ممکن است نیاز به درمان خاص داشته باشند.
5. در صورتی که کیست تخمدان مشکوک به سرطان باشد، باید تحت درمان‌ های ویژه و بررسی‌های دقیق قرار گیرد.

در نهایت، برای تعیین نیاز به درمان، مشاوره با پزشک ضروری است.

پزشک می‌ تواند با استفاده از آزمایشات و سونوگرافی، بهترین روش درمانی را بسته به نوع و اندازه کیست تجویز کند.

اگر کیست تخمدان دچار پارگی شود چه اتفاقی می افتد؟

پاره شدن کیست تخمدان معمولا همراه با خونریزی است و گاهی  باید به صورت اورژانسی فرد تحت جراحی قرار بگیرد.

علامت آن تشدید درد میباشد.

یکی از دلایلی که موجب خونریزی و افزایش درد در کیست تخمدان میشود مصرف کردن دارو های ضد انعقاد خون می باشد.

پیشگیری کردن از کیست تخمدان

میتوان با کنترل وزن بدن احتمال ایجاد کیست تخمدان را کنترل کرد زیرا هرچه BMI بدن بیشتر از ۳۵ باشد(فرد چاقتر باشد ) امکان ابتلا به کیست تخمدان نیز افزایش می یابد.

داشتن BMI پایین تر از ۲۷ احتمال  ایجاد کیست تخمدان را کم میکند.

تفاوت کیست تخمدان با سندروم تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدان پلی کیستیک به دلیل نداشتن تعادل هورمونی به وجود می آید اما ممکن است فردی کیست تخمدان داشته باشد ولی به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشد.

زیرا سندروم تخمدان پلی کیستیک موجب ایجاد پریود های نامنظم شده و مشکلاتی چون چاقی، ناباروری و افزایش رشد موهای بدن را در فرد ایجاد می کند.

کیست تخمدان با ناباروری ارتباطی ندارد فقط ممکن است گاهی اوقات بارداری را دشوارتر کند‌.

عوارض کیست تخمدان

کیست های تخمدان ممکن است در بیشتر موارد بی ضرر باشند و خود به خود از بین بروند، اما در برخی موارد می توانند عوارض جدی ایجاد کنند.

در زیر برخی از عوارض شایع کیست تخمدان آورده شده است:

پیچ خوردگی تخمدان

یکی از عوارض جدی کیست تخمدان پیچ خوردگی تخمدان است.

در این حالت کیست باعث چرخش تخمدان به دور خود می شود که می تواند جریان خون به تخمدان را مسدود کند.

پیچ خوردگی تخمدان می تواند باعث درد شدید و ناگهانی در ناحیه شکم شود و نیاز به جراحی اورژانسی دارد.

اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است منجر به تخریب تخمدان شود.

پارگی کیست

وجود پارگی در کیست می تواند باعث بروز درد های شدید و خونریزی داخلی در افراد شود.

این عارضه معمولا در کیست های بزرگتر و تحت شرایط خاصی مانند فعالیت شدید یا فشار بر روی شکم بروز می کند.

کیست پاره شده ممکن است نیاز به جراحی فوری داشته باشد، به خصوص اگر خونریزی زیاد باشد.

عفونت کیست

در برخی موارد، کیست تخمدان یا ناحیه لوله و تخمدان  ممکن است عفونی شود.

این عفونت می تواند باعث درد، تب و سایر علائم در ناحیه لگن شود.

در صورت عفونت و یا ایجاد ابسه معمولاً نیاز به درمان دارویی با آنتی بیوتیک و گاهی تخلیه کیست یا جراحی وجود دارد.

فشار بر مثانه و روده

کیست های بزرگ ممکن است به مثانه یا روده فشار بیاورند و مشکلاتی مانند تکرر ادرار، مشکل در تخلیه مثانه، یبوست یا احساس پری و ناراحتی شکمی ایجاد کنند.

این عارضه باعث ایجاد ناراحتی در زندگی روزمره می شود و گاهی اوقات نیاز به تخلیه کیست از طریق جراحی دارد.

ناباروری

برخی از کیست ها، به خصوص اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا اندومتریوز هستید، می توانند بر تخمک گذاری تأثیر بگذارند و منجر به مشکلات باروری شوند.

سرطان تخمدان

اگرچه اکثر کیست های تخمدان خوش خیم هستند، اما برخی از انواع کیست ها، به ویژه در زنان مسن، می توانند بدخیم بوده و به سرطان تخمدان تبدیل شوند.