ویروس hpv چیست؟

ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی در جهان است که اغلب از طریق تماس مستقیم پوستی و به‌ویژه تماس جنسی منتقل می‌شود.

این ویروس دارای بیش از ۱۰۰ نوع مختلف است که برخی از آن‌ها کم‌خطر بوده و تنها باعث بروز زگیل‌های پوستی یا تناسلی می‌شوند.

در حالی که انواع پرخطر آن می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، واژن، آلت تناسلی و حتی گلو باشند.

طبق آمارهای جهانی، حدود ۸۰ درصد از افراد فعال از نظر جنسی در طول زندگی خود حداقل یک‌بار به یکی از انواع ویروس HPV آلوده می‌شوند.

با این حال، در بیشتر موارد سیستم ایمنی بدن قادر است عفونت را به طور خودبه‌خود از بین ببرد و هیچ علامتی بروز نمی‌کند.

مشکل زمانی ایجاد می‌شود که ویروس در بدن باقی بماند و باعث تغییرات سلولی در نواحی آلوده شود که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، ممکن است به سرطان منجر گردد.

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مورد این ویروس، بی‌علامت بودن آن در بسیاری از مبتلایان است.

افراد ممکن است سال‌ها ناقل ویروس باشند بدون اینکه خودشان از این موضوع آگاه باشند، و به همین دلیل ندانسته باعث انتقال آن به دیگران شوند.

به همین علت، انجام غربالگری منظم و تست‌های تشخیصی مانند پاپ اسمیر و تست HPV برای زنان اهمیت زیادی دارد.

از سوی دیگر، راه‌های مؤثری برای پیشگیری از این ویروس وجود دارد.

واکسیناسیون HPV یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری محسوب می‌شود که می‌تواند بدن را در برابر شایع‌ترین و خطرناک‌ترین انواع این ویروس مقاوم کند.

بهترین زمان تزریق واکسن معمولاً پیش از شروع فعالیت جنسی است، اما در بزرگسالان نیز می‌تواند تا حدود زیادی مؤثر باشد.

رعایت اصول بهداشت جنسی، استفاده از وسایل محافظتی مانند کاندوم، پرهیز از روابط جنسی پرخطر و داشتن شریک جنسی ثابت، از دیگر اقداماتی است که احتمال انتقال ویروس را کاهش می‌دهد.

در نهایت، آگاهی از علائم، مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض خطرناک HPV و حفظ سلامت عمومی جامعه دارد.

در مجموع، اگرچه ویروس پاپیلومای انسانی بسیار شایع است، اما با آگاهی، واکسیناسیون و مراقبت‌های بهداشتی می‌توان از بیشتر پیامدهای آن پیشگیری کرد و زندگی سالم و بدون نگرانی داشت.

انواع ویروس hpv

ویروس اچ پی وی به دو دسته به قرار زیر تقسیم می‌شود:

ویروس hpv پر خطر

ابتلا به این نوع ویروس اچ پی وی باعث بروز ضایعات سرطانی یا سلول های پیش سرطانی می‌شود.

از میان ۱۰۰ گونه این ویروس، نوع ۱۸ و ۱۶ آن بسیار پر خطر بوده و موجب ابتلا به سرطان ناحیه تناسلی می گردد.

انواع hpv پر خطر را در ادامه بررسی میکنیم:

HPV نوع 16

شایع‌ ترین نوع HPV پرخطر است که در بیش از ۵۰٪ موارد سرطان دهانه رحم دیده می‌ شود.

این ویروس توان بالایی در ایجاد تغییرات پیش‌ سرطانی در سلول‌ های دهانه رحم دارد.

با بروز سرطان در ناحیه سر و گردن هم مرتبط است.

HPV نوع 18

دومین نوع شایع پرخطر است که در حدود ۱۵٪ از موارد سرطان دهانه رحم وجود دارد.

همراه با نوع 16، خطرناک‌ ترین تیپ در ایجاد سرطان‌ های تناسلی محسوب می‌ شود.

گاهی علائم کمتری نسبت به نوع 16 دارد، اما اثر سرطان‌ زایی بالایی دارد.

HPV نوع 31

این نوع از اچ پی وی کمتر از 16 و 18 می باشد ولی در لیست اچ پی های پرخطر قرار می گیرد.

با بروز ضایعات پیش‌ سرطانی دهانه رحم و در برخی موارد سرطان همراه است.

در برنامه‌ های غربالگری، پیگیری دقیق این نوع توصیه می‌ شود.

HPV نوع 33

درصد کمتری از سرطان‌ های دهانه رحم را به خود اختصاص می‌ دهد ولی همچنان مهم است.

این نوع می‌ تواند ضایعات پاپیلوماتوز در ناحیه تناسلی و حتی سرطان مقعد ایجاد کند.

پوشش‌ دهی این نوع در واکسن‌ های جدیدتر HPV وجود دارد.

HPV نوع 45

نوعی دیگر از ویروس‌ های پرخطر است که گاهی همراه با تیپ‌ های 16 و 18 دیده می‌ شود.

احتمال ایجاد سرطان در دهانه رحم و دیگر نواحی تناسلی را دارد.

شیوع پایین‌ تری دارد اما در برخی مناطق جغرافیایی خاص شایع‌ تر است.

HPV نوع 52 و 58

این دو نوع هم جزء انواع پرخطر با شیوع متوسط هستند و به خصوص در آسیا دیده می‌ شوند.

ارتباط مستقیمی با ضایعات پیش‌سرطانی در دهانه رحم دارند.

در واکسن‌ های نسل جدید مانند گارداسیل ۹ نیز تحت پوشش قرار گرفته‌ اند.

ویروس hpv کم خطر

ابتلا به این نوع ویروس باعث بروز بیماری جدی در فرد نمی‌شود و فقط چون زگیل هایی در قسمت های ناحیه تناسلی فرد مبتلا، مقعد وی، گلو و دهان بروز می یابد.

ویروس HPV نوع 6

ویروس پاپیلومای انسانی نوع 6 یکی از شایع‌ ترین گونه‌ های کم‌ خطر این ویروس محسوب می‌ شود که اغلب موجب بروز زگیل‌ های تناسلی می‌ گردد.

این ضایعات عمدتاً نرم، سطحی و بدون درد هستند و به‌ طور معمول خطر بدخیمی ندارند.

نوع 6 در واکسن‌ های چهارگانه و نه‌ گانه HPV پوشش داده شده است و نقش مهمی در پیشگیری از انتقال این تیپ ویروسی ایفا می‌ نماید.

ویروس HPV نوع 11

نوع 11 نیز همانند نوع 6 از ویروس‌ های کم‌ خطر محسوب می‌ شود که به‌ ویژه در بروز زگیل‌ های تناسلی نقش دارد.

در برخی موارد نادر، این ویروس می‌ تواند سبب ایجاد پاپیلوماتوز تنفسی راجعه (ضایعات خوش‌ خیم در مجاری تنفسی فوقانی) گردد.

این نوع نیز در واکسن‌ های موجود گنجانده شده و به‌ طور مؤثری از بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری می‌ شود.

ویروس HPV نوع 40 و 42

این دو نوع ویروس از گونه‌ های کم‌ خطر به‌شمار می‌ روند که اغلب در ایجاد زگیل‌ های تناسلی و ضایعات خوش‌ خیم پوستی نقش دارند.

ویروس‌ های مذکور در اغلب موارد بدون علامت باقی مانده یا ضایعاتی خفیف ایجاد می‌ نمایند که معمولاً خود به‌ خود یا با درمان‌ های ساده بهبود می‌ یابند.

خطر ابتلا به سرطان در این موارد بسیار پایین است.

ویروس HPV نوع 43 و 44

انواع 43 و 44 نیز در رده ویروس‌ های کم‌ خطر قرار دارند که به طور عمده در زگیل‌ های ناحیه تناسلی یا مقعد مشاهده می‌ شوند.

این گونه‌ ها به ندرت با تغییرات پیش‌ سرطانی یا بدخیمی در ارتباط هستند و غالباً نیازی به اقدامات درمانی پیچیده ندارند.

با این حال، تشخیص و پیگیری مناسب در صورت مشاهده ضایعات مرتبط اهمیت دارد.

چگونگی ورود ویروس اچ پی وی به بدن

ویروس اچ پی وی از طریق تماس پوستی و روابط جنسی منتقل می‌شود.

این ویروس در اکثر مواقع در قسمت های اطراف ناحیه تناسلی و مقعد دیده می‌شود ولی گاهی اوقات نیز به دلیل داشتن رابطه جنسی دهانی در دهان و گلوی فرد نیز مشاهده می گردد.

افرادی که مبتلا به ویروس HIV هستند، زمانی که با فرد مبتلا به ویروس HPV رابطه برقرار می کنند دارای ریسک آلودگی بیشتری هستند زیرا این افراد سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

هر چه سیستم ایمنی بدن ضعیف تر باشد مقدار مبارزه بدن با این ویروس کمتر بوده و ریسک ابتلا بالاتر است.

راه‌ های انتقال ویروس HPV

ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی از رایج‌ ترین ویروس‌ هایی است که عمدتاً از طریق تماس مستقیم پوست با پوست منتقل می‌ شود.

مهم‌ ترین راه انتقال آن، تماس جنسی است اما مسیرهای دیگری نیز برای انتقال این ویروس وجود دارد که در ادامه به آن‌ ها می‌ پردازیم:

تماس جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی

شایع‌ ترین راه انتقال ویروس HPV از طریق تماس جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فرد آلوده است.

حتی در صورت نبود علائم، ویروس می‌ تواند از فرد ناقل به دیگری منتقل شود.

استفاده از وسایل محافظ مانند کاندوم ممکن است تا حدی از انتقال جلوگیری کند، اما محافظت صد در صدی ایجاد نمی‌  کند زیرا تماس پوستی در نواحی دیگر نیز می‌ تواند موجب انتقال شود.

تماس پوستی مستقیم با نواحی آلوده

ویروس HPV می‌ تواند از طریق تماس مستقیم با پوست ناحیه تناسلی فرد آلوده منتقل شود حتی بدون دخول.

این نوع تماس‌ ها شامل لمس، بوسیدن نواحی تناسلی یا اصطکاک پوستی در زمان نزدیکی است.

به همین دلیل انتقال ویروس می‌ تواند حتی در روابط جنسی غیرکامل نیز اتفاق بیفتد.

استفاده مشترک از وسایل شخصی

هرچند احتمال آن کمتر است، اما در برخی موارد تماس غیرمستقیم از طریق وسایل شخصی مانند تیغ، حوله یا لباس‌ زیر ممکن است ویروس را منتقل کند.

این نوع انتقال معمولاً در شرایط خاص و با حضور زخم یا خراش‌ های پوستی رخ می‌دهد.

انتقال از مادر به نوزاد در حین زایمان طبیعی

در موارد نادر، مادر مبتلا به HPV می‌ تواند در حین زایمان طبیعی ویروس را به نوزاد منتقل کند.

این نوع انتقال ممکن است باعث بروز پاپیلوماتوز تنفسی (زگیل‌ های خوش‌ خیم در راه تنفسی نوزاد) شود که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.

تماس با زگیل‌ های پوستی ناشی از HPV

برخی از انواع HPV باعث زگیل‌ در دست‌ ها یا پاها می‌ شوند که اگر با آن‌ ها تماس مستقیم برقرار شود، می‌ توانند ویروس را منتقل کنند.

گرچه این نوع HPV معمولاً با نوع تناسلی متفاوت است، اما رعایت بهداشت فردی در این زمینه نیز ضروری است.

سن ابتلا به hpv

ویروس پاپیلومای انسانی یا hpv بیشتر در افراد زیر ۳۰ سال که از لحاظ روابط جنسی فعال تر هستند مشاهده می گردد.

در این محدوده سنی افراد دارای روابط جنسی و شرکای جنسی متعدد هستند.

در این سن سیستم ایمنی بدن قوی بوده و امکان مبارزه با ویروس بالاتر است و تا دو سال بعد از ابتلا امکان درمان HPV و از بین رفتن ویروس در افراد بالا می باشد.

به همین دلیل است که زنان و دخترانی که سنی زیر ۳۰ سال دارند تنها تحت غربالگری پاپ اسمیر قرار می گیرند و نیاز به انجام تست hpv ندارند.

سن مناسب برای واکسیناسیون HPV

سن مناسب برای واکسیناسیون HPV معمولاً بین ۹ تا ۱۴ سالگی در نظر گرفته می‌ شود، چرا که بهترین زمان برای دریافت واکسن قبل از شروع فعالیت جنسی است، زمانی که احتمال تماس با ویروس هنوز وجود ندارد.

در این سن، پاسخ ایمنی بدن به واکسن قوی‌ تر بوده و تنها دو دوز واکسن برای ایمنی کامل کافی است.

با این حال، افراد بین ۱۵ تا 26 سال نیز می‌ توانند واکسن را دریافت کنند، ولی در این محدوده سنی معمولاً سه دوز تجویز می‌ شود.

حتی برخی سازمان‌ های بهداشتی دریافت واکسن را تا سن 45 سالگی نیز توصیه می‌ کنند، به‌ ویژه در افرادی که در معرض خطر ابتلا هستند.

تشخیص دادن ابتلا به ویروس hpv

تشخیص ابتلا به ویروس اچ پی وی در زنان از طریق تست پاپ اسمیر صورت می گیرد.

افرادی که سن زیر ۳۰ سال دارند با انجام تست پاپ اسمیر تحت ارزیابی سلول های دهانه رحم قرار می گیرند و چنان چه مبتلا به این ویروس باشند مشخص می گردد.

ولی آن دسته بانوانی که سن بالای ۳۰ سال دارند بهتر است که در کنار تست پاپ اسمیر از تست اچ پی وی نیز جهت ارزیابی ابتلا به این ویروس استفاده کنند.

در صورت ابتلای مردان به این ویروس، ویروس مورد نظر در مایع منی و ادرار فرد وجود داشته و برای تشخیص ابتلا به آن می توان از آزمایش ادرار، خون و ترشحات مایع آلت تناسلی استفاده نمود.

علت ابتلا به ویروس اچ پی وی

ویروس اچ پی وی از طریق تماس جنسی مستقیم منتقل می‌شود و افراد را درگیر می کند.

تماس جنسی به صورت واژینال، مقعدی و دهانی، راه های انتقال این ویروس هستند و افراد را مبتلا می کنند.

گاهی مواقع حتی با استفاده از کاندوم نیز این ویروس منتقل می‌شود زیرا کاندوم نمی‌تواند تمام سطح پوست آلت تناسلی را پوشش دهد.

به همین دلیل بهترین راه برای اینکه به این ویروس مبتلا نشوید استفاده از واکسن hpv است و اینکه با افرادی که از سلامت بودن آنها اطمینانی وجود ندارد رابطه جنسی برقرار نگردد.

مادری که به ویروس اچ پی وی مبتلا است ممکن است در حین زایمان این ویروس را به نوزاد خود منتقل کند.

از این رو در چنین شرایطی پزشک نوزاد را از طریق زایمان سزارین به دنیا می آورد تا ریسک ابتلای نوزاد به این بیماری را به حداقل برساند.

چگونگی پیشگیری از ابتلا به ویروس اچ پی وی

ویروس اچ پی وی گونه های مختلف داشته و از طریق انجام تست پاپ اسمیر و اچ پی وی می توان پی به وجود آن برد.

چهار نوع اصلی از این ویروس وجود دارد که خطرناک است و برای پیشگیری از ابتلا به آنها واکسن هایی در بازار موجود است.

واکسن اچ پی وی را می توان در سنینی که ریسک ابتلا به ویروس بالا است مورد استفاده قرار داد.

افرادی که سنی بیشتر از ۳۰ سال دارند باید هر سال از تست پاپ اسمیر و اچ پی وی استفاده کنند و چنان چه نتیجه حاصل از تست انجام شده مثبت بود مراقبت ها و درمان های لازم را مورد استفاده قرار دهند.

انجام تست پاپ اسمیر معمولا به صورت ۶ ماهه یا سالانه توصیه می‌شود.

چنان چه تست مورد نظر مثبت بود باید از کولپوسکوپی استفاده کرد تا دهانه رحم به خوبی تحت بررسی قرار گیرد و مشخص شود که آیا فرد مشکلی دیگر دارد یا خیر.

چنان چه بررسی های انجام شده نشان دهنده عدم وجود مشکل در دهانه رحم است باید ۶ ماهی یکبار یا سالانه تست پاپ اسمیر تکرار شود و بعد از ۲ سال از تست اچ پی وی استفاده گردد تا مشخص شود که آیا ویروس موجود را بدن از بین برده است یا خیر.

طبق توصیه پزشکان در صورت ابتلا به ویروس اچ پی وی هم باید واکسن را تزریق نمود تا ریسک ابتلا به گونه های دیگر ویروس کاهش یابد.

زمانی که سن بالای ۳۰ سال است باید تست پاپ اسمیر و اچ پی وی همراه با هم انجام شود.

فقط زمانی توصیه می‌شود که در سنین زیر ۳۰ سال این دو تست با هم انجام شوند که فرد دارای شرکای جنسی متعدد و رفتار های جنسی پر خطر باشد.

واکسن گارداسیل برای پیشگیری از HPV

برای پیشگیری از ابتلا به ویروس اچ‌ پی ‌وی (HPV) و زگیل تناسلی، یکی از مؤثرترین روش‌ها، تزریق واکسن است.

واکسن HPV به بدن کمک می‌کند تا در برابر انواع پرخطر و کم‌خطر این ویروس ایمنی پیدا کند.

این واکسن به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان توصیه می‌شود، زیرا در صورتی که پیش از شروع فعالیت جنسی تزریق شود، می‌تواند بیشترین میزان محافظت را ایجاد کند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین واکسن‌ها در این زمینه، گارداسیل ۹ (Gardasil 9) است.

این واکسن مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بوده و برای استفاده در زنان و مردان ۹ تا ۴۵ ساله مناسب است.

گارداسیل ۹ از بدن در برابر ۹ نوع مختلف از ویروس HPV شامل انواع ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ محافظت می‌کند.

دو نوع از این ویروس‌ها (۶ و ۱۱) عامل اصلی زگیل تناسلی هستند و سایر انواع از جمله ۱۶ و ۱۸ از عوامل مهم ایجاد سرطان دهانه رحم محسوب می‌شوند.

بنابراین تزریق واکسن گارداسیل می‌تواند تا حد زیادی از بروز زگیل‌ها و حتی برخی از سرطان‌های مرتبط با HPV جلوگیری کند.

واکسن دیگر با نام سرواریکس (Cervarix) نیز وجود دارد که در برابر دو نوع پرخطر ویروس، یعنی HPV نوع ۱۶ و ۱۸، ایمنی ایجاد می‌کند.

این واکسن معمولاً برای دختران بین ۱۰ تا ۱۵ سال توصیه می‌شود و می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان دهانه رحم ایفا کند.

تزریق واکسن HPV معمولاً در سه دوز طی شش ماه انجام می‌شود، اما در نوجوانان زیر ۱۵ سال، در برخی موارد دو دوز کافی است.

نکته مهم این است که واکسن‌ها جایگزین معاینه یا غربالگری‌های دوره‌ای نیستند.

بلکه باید در کنار رعایت اصول بهداشتی، معاینه‌های منظم و روابط جنسی سالم، به عنوان بخشی از برنامه جامع پیشگیری از HPV مورد توجه قرار گیرند.

علائم ویروس hpv

ویروس اچ پی وی در صورت وجود در بدن و از بین نرفتن موجب بروز علائم زیر در فرد مبتلا می گردد:

• زگیل هایی را در ناحیه واژن فرد، آلت تناسلی، مقعد و قسمت های کشاله ران ایجاد می کند.
• زگیل هایی را در قسمت دهان، گلو و زبان ایجاد می کند.
• باعث ایجاد سرطان دهانه رحم، مقعد، گلو و … می‌شود.

عدم پیگیری و درمان زگیل تناسلی و یا زگیل های دیگر ایجاد شده ممکن است باعث بروز خارش و سوزش در شخص شده و گاهی اوقات با خونریزی های ناشی از کندن ضایعات همراه گردند.